آشنایی با تجهیزات موتورخانه

سیستم گرمایش و سرمایش در ساختمان ها، یکی از مهم ترین موضوعات در حوزه تاسیسات و تجهیزات محسوب می شود. موتورخانه بخش اصلی سیستم گرمایشی و سرمایشی در یک سازه ساختمانی است و از آن به عنوان قلب تاسیسات ساختمان نام برده می شود. در واقع، موتورخانه مرکز تولید و کنترل سیستم حرارتی و یا برودتی ساختمان را تشکیل می دهد. با توجه به اهمیت موضوع، طراحی، اجرا و انتخاب تجهیزات موتورخانه با حساسیت و دقت بالایی انجام می شود.

ابعاد موتورخانه و تجهیزات آن به نوع کاربری ساختمان بستگی دارد.

تجهیزات موتورخانه بر اساس نوع سازه و کاربری ساختمان انتخاب می شود. انتخاب تاسیسات موتورخانه و حتی محل قرار گیری آن با توجه به مسکونی، اداری، آموزشی، تجاری و یا صنعتی بودن ساختمان متفاوت خواهد بود. تجهیزات و دستگاه های مکانیکی و الکتریکی سرمایشی و گرمایشی موتورخانه در ساختمان های غیرمسکونی اغلب در محوطه ای بیرون از ساختمان نصب می گردند؛ در حالی که در ساختمان های مسکونی این تجهیزات در پایین ترین بخش سازه قرار می گیرند. فضای در نظر گرفته شده برای راه اندازی موتورخانه، با توجه به ابعاد ساختمان تعیین می شود. به عنوان مثال، در ساختمان های بزرگ، فضای بیشتری برای قرار دادن تجهیزات موتورخانه در نظر گرفته می شود.

انواع تجهیزات موتورخانه

موتورخانه ها به انواع مختلفی از جمله مسکونی، خانگی، صنعتی، اداری، بیمارستانی، استخری و دریایی (کشتی) تقسیم می شوند. تجهیزات موتورخانه در هر یک از این دسته بندی ها با یکدیگر تفاوت هایی خواهد داشت. از مهم ترین این تجهیزات می توان به این موارد اشاره کرد:

• تجهیزات تولید کننده آب گرم و سرد (بویلر و چیلر)
• تجهیزات انتقال دهنده آب گرم و سرد (پمپ سیرکولاسیون، لوله ها، کلکتور و سوپاپ ها)
• تاسیسات تولید آب گرم بهداشتی (مخزن کویل دار)
• تاسیسات توزیع هوای گرم و سرد (فن کویل، رادیاتور و هواساز)
• دستگاه های جانبی (منبع انبساط، فیلتر شنی، سختی گیر، سنسورها، پردازشگر مرکزی، تنظیم کننده بویلر و سیستم کنترل چیلر)

دیگ موتورخانه

بررسی مزایای نصب موتورخانه

یکی از مهم ترین کاربردهای ساخت و راه اندازی موتورخانه، استفاده از این تجهیزات به عنوان منبع گرمایشی و سرمایشی است. تامین آب گرم مصرفی، افزایش بازدهی انرژی، بهبود فشار آب ساختمان، گرمایش و سرمایش مطلوب از دیگر دلایل نصب موتورخانه به شمار می آیند. ذکر این نکته ضروری است که انتخاب درست و اصولی تجهیزات موتورخانه، نقش موثری در کاهش هزینه های نگهداری، تعمیر و تعویض قطعات دارد. امکان تصفیه آب و جداسازی آب شرب و آب مصرفی از موارد دیگر استفاده از موتورخانه محسوب می شوند.

تجهیزات موتورخانه استخر

در استخرهایی که طراحی بر مبنای نصب و راه اندازی موتورخانه انجام شده باشد، تجهیزات موتورخانه از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود. تاسیسات و دستگاه های مورد استفاده در موتورخانه استخرها در مقایسه با پکیج های گرمایشی، بازدهی و ضریب اطمینان بیشتری خواهند داشت. اغلب طراحی موتورخانه یک گزینه مناسب برای مکان هایی است که تقاضای حجم بالای آب گرم وجود دارد. استخرهای عمومی و پارک های آبی از نمونه هایی هستند که در آن ها معمولاً از موتورخانه استفاده می شود. تجهیزات موتورخانه در استخرها با توجه به نوع استخر (روباز و سرپوشیده)، کاربری (عمومی و شخصی)، بار حرارتی مخزن آب گرم، بار حرارتی سالن، نرخ تبخیر آب، و حرارت تلف شده از سطح آب و دیواره ها انتخاب می شوند.

موتورخانه یک استخر خانگی

اجزای اصلی در تجهیزات موتورخانه

هدف از انتخاب استاندارد و اصولی تجهیزات موتورخانه، گرمایش و تهویه مناسب است. در این مسیر اجزا و دستگاه های متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند و هر یک وظیفه و عملکرد مشخصی را بر عهده دارند. از مهم ترین اجزای تشکیل دهنده تاسیسات موتورخانه می توان این موارد را نام برد:

دیگ (بویلر)

دیگ یا بویلر یکی از اصلی ترین تجهیزات موتورخانه محسوب می شود که برای تولید بخار، آب گرم و یا آب داغ به کار برده می شوند. دیگ های موتورخانه در دو نوع فولادی (فایر تیوب یا آتش در لوله و واتر تیوب یا آب در لوله) و چدنی مورد استفاده قرار می گیرند.

چیلر (خنک کننده)

چیلر یکی از دستگاه ها و تجهیزات موتورخانه است که به منظور سرد کردن آب و تولید سرمایش و برودت در فصل های گرم سال مورد استفاده قرار می گیرد. چیلرها به دو دسته تراکمی و جذبی تقسیم می شوند و هر یک عملکرد متفاوتی دارند.

منبع کویل ‌دار

منبع کویل دار یکی از اجزای مهم در تجهیزات موتورخانه به شمار می آید و در دو نوع عمودی و افقی مورد استفاده قرار می گیرند. منبع کویلی به منظور تامین حرارت مورد نیاز، تنظیم و گردش هوا، و کاهش آلودگی صوتی به کار برده می شود.

منبع دو جداره

منبع دو جداره یکی از تجهیزات موتورخانه است که برای تامین گرمایش آب استفاده می شود. این فرآیند به کمک جریان رفت و برگشت و بدون استفاده از پمپ سیرکولاتور انجام می شود. منبع دو جداره در بسیاری از ساختمان های مسکونی، تجاری، اداری و استخرها برای تامین گرمایش آب مورد استفاده قرار می گیرد.

مشعل

مشعل یکی از اصلی ترین تجهیزات موتورخانه محسوب می شود که به هدف ایجاد شعله، دما، فشار مناسب و کاهش آلاینده های محیطی در سیستم های حرارتی به کار برده می شود. مشعل ها از لحاظ سوخت مصرفی به انواع مشعل های گازسوز، گازوئیل سوز، دوگانه سوز، سه گانه سوز و مازوت سوز تقسیم می شوند.

انواع پمپ در تجهیزات موتورخانه

پمپ ها از مهم ترین و اصلی ترین اجزا در تجهیزات موتورخانه هستند و به منظور جابجایی سیالات متفاوت (سوخت، آب، روغن) به کار برده می شوند. طراحی هر پمپ با توجه به نوع سیالی که قرار است جابجا کند، متفاوت است. پمپ ‌های سیرکولاتور، پمپ های فن کویل، پمپ های برج خنک کننده، پمپ های آب رسانی و پمپ برگشت آب گرم مصرفی از انواع پمپ های مورد استفاده در موتورخانه ها محسوب می شوند.

منبع انبساط

منبع انبساط در دو نوع باز و بسته از دیگر تاسیسات به کار رفته در موتورخانه محسوب می شود که به هدف حفظ ایمنی (در برابر افزایش حجم آب حرارت دیده و منبسط شده) مورد استفاده قرار می گیرد. منبع انبساط از وارد آمدن فشار زیاد به لوله های انتقال آب و ترکیدن آن ها جلوگیری می کند.

از دیگر تجهیزات موتورخانه می توان به سختی گیر آب (حفظ تعادل شیمیایی در آب و جلوگیری از ایجاد رسوب)، کلکتور (تنظیم فشار آب و توزیع یکنواخت آب گرم و سرد)، هواسازها، تابلو برق ها و تجهیزات گرمایش از کف اشاره کرد.